Xôi khúc - Thức quà dân dã của người Hà Thành

Nổi tiếng là món ăn đường phố tại mảnh đất Hà Thành, trải qua bao nhiêu thăng trầm, xôi khúc Hà Nội vẫn giữ nguyên được hương vị của nhiều năm về trước. Chính điều này đã giúp xôi khúc níu chân được nhiều thực khách quay lại trở lại thưởng thức.

Xôi khúc Hà Nội - món ăn dân dã

Ngày xưa, ở trong mỗi con hẻm của Thủ đô, người ta thường dễ dàng bắt gặp hình ảnh người bán hàng rong ngồi trên chiếc xe đạp cũ, chở đằng sau thúng xôi khúc với tiếng rao quen thuộc “Xôi lạc, bánh khúc đây”. Âm thanh ấy đã in sâu và trở thành ký ức tuổi thơ của biết bao người dân Hà Nội.

Không có nhiều sự khác biệt so với hương ngày xưa, xôi khúc ngày nay vẫn được nấu từ các nguyên liệu cơ bản như gạo nếp, lá khúc, đỗ xanh và thịt ba chỉ. Đi cùng với đó, xôi khúc Hà Nội sẽ được gói trong từng tờ lá chuối xanh mướt, tạo nên mùi hương đặc biệt.

Xôi khúc là thức quà gắn liền với tuổi thơ của nhiều người con sinh ra và lớn lên ở Hà Nội (Ảnh: Sưu tầm)

Giá thành của xôi khúc cũng không quá đắt và được bày bán ở nhiều nơi tại Hà Nội, thuận tiện cho người mua lẫn người bán. Người Hà Nội cũng xem xôi khúc là một món không thể thiếu trong buổi sáng hoặc làm quá chiều ưa thích. Hình ảnh này tạo nên một đẹp rất riêng của con người Thủ đô.

Tuy nhiên, vẫn còn có nhiều người thắc mắc rằng, xôi khúc và bánh khúc có phải là một hay không? Theo người Hà Nội, hai tên gọi này đều là một, tùy vào từng vùng miền nó sẽ có một tên gọi riêng. Ở miền Bắc, mọi người thường gọi là bánh khúc và xôi khúc, còn ở miền Nam người ta chỉ có một tên gọi duy nhất là xôi khúc.

Theo chia sẻ của một số chủ quán làm bánh khúc, nguyên liệu chủ đạo làm nên hương vị độc đáo của món bánh này là rau khúc. Vì vậy, người làm bánh cần chuẩn bị và lựa chọn rau khúc cũng như các nguyên liệu khác kĩ càng trước khi chế biến. Khúc là loại rau thường mọc ở triền đê, đồng ruộng. Có hai loại rau khúc là rau khúc nếp và rau khúc tẻ. Muốn làm bánh ngon, người làm bánh nên chọn rau khúc nếp tươi non, hái từ buổi sớm, có hương thơm.

Cách làm xôi khúc thơm ngon, dẻo ngọt

Nguyên liệu

• Gạo nếp: 500g

• Bột nếp: 300g

• Thịt ba rọi: 100g

• Đậu xanh cà: 200g

• Rau khúc: 100g

• Hành lá: 2 nhánh

• Hành tím: 10g

• Hành tím phi: 10g

Những nguyên liệu sử dụng để làm xôi khúc. Ảnh: Internet

Các bước thực hiện

Bước 1: Sơ chế nguyên liệu

Gạo nếp vo sạch, ngâm nước từ 6 – 8 tiếng hoặc ngâm qua đêm để gạo nở mềm, sau đó vớt ra, để ráo.

Ngâm đậu xanh trong nước với một ít muối để đậu xanh nở ra rồi rửa sạch. Tiếp đến, cho đậu xanh vào nồi với một lượng nước vừa đủ, thêm 1 muỗng cà phê muối rồi nấu đến khi trên bề mặt có bọt. Sau đó, vớt bọt ra và để nước còn lại trong nồi xăm xắp mặt đậu xanh rồi đậy nắp lại, nấu trên lửa nhỏ khoảng 15 – 20 phút. Đậu chín mềm thì đổ ra rổ, để ráo.

Thịt ba rọi xát muối để khử mùi hôi và rửa lại nhiều lần với nước sạch, cắt nhỏ.

Rau khúc rửa sạch rồi cắt nhỏ.

Hành tím lột vỏ, băm nhỏ. Hành lá bỏ gốc, rửa sạch rồi cắt nhỏ.

Rau khúc vừa là nguyên liệu làm xôi khúc vừa dùng làm thuốc chữa bệnh. Ảnh: Internet

Bước 2: Làm nhân

Cho 100g rau khúc và 150ml nước vào máy xay sinh tố, xay thật nhuyễn nước rồi vắt lấy nước cốt. Sau đó, cho vào nồi nấu nóng lên khoảng 70 độ C (không nấu sôi) và thêm vào 1/3 muỗng cà phê muối.

Lấy phần nước cốt đem trộn với 1 muỗng canh dầu ăn và 300g gạo nếp. Nhồi thật đều tay đến khi bột dẻo, mịn và không bị chảy. Dùng màng bọc thực phẩm ủ từ 30 – 45 phút cho bột nở.

Nhồi bột làm vỏ. Ảnh: Internet

Phi thơm hành tím với dầu ăn rồi cho thịt ba rọi vào xào, nêm vào 1/3 muỗng cà phê hạt nêm, 1/3 muỗng cà phê đường, đảo đều tay.

Tiếp đến, cho đậu xanh đã luộc chín vào xào chung, nêm thêm 1/3 muỗng cà phê đường, 1 muỗng canh dầu ăn và hành lá cắt nhỏ. Trộn đều đến khi hỗn hợp kết dính lại thì tắt bếp, rắc vào 1/2 muỗng cà phê tiêu.

Khi phần nhân đậu xanh và thịt nguội, dùng tay nặn thành từng viên tròn to cỡ quả trứng gà.

Các công đoạn trộn nhân. Ảnh: Internet

Bước 3: Nấu xôi khúc

Gạo nếp sau khi sơ chế đem trộn với 1 muỗng cà phê muối rồi để khoảng 15p cho ngấm.

Bột nếp sau khi nở bạn lấy ra, chia thành từng viên tròn như phần nhân đậu xanh. Lấy từng viên dàn mỏng, cho viên nhân đậu xanh thịt vào giữa, bọc lại cho kín rồi vo tròn. Làm tương tự đến khi hết phần bột nếp và nhân đậu.

Sau khi làm xong, lăn từng viên bột qua một lớp mỏng gạo nếp rồi nhẹ nhàng xếp vào xửng hấp. Phần gạo nếp còn lại phủ đều lên trên.

Phủ một cái khăn sạch lên bề mặt để tránh hơi nước bốc lên rơi xuống làm xôi bị nhão. Hấp khoảng 45 – 60 phút là xôi chín.

Gói nhân và hấp xôi. Ảnh: Internet

Bước 4: Thành phẩm

Khi thấy bánh khúc mềm, hạt nếp căng mọng, dẻo đều là xôi đã chín. Lấy xôi ra đĩa, rắc hành phi lên trên rồi thưởng thức.

Bữa sáng với món xôi khúc thơm lừng, nóng hổi sẽ làm ấm lòng những ngày se lạnh. Ảnh: Internet

Bí quyết nấu xôi khúc ngon

Mẹo bảo quản xôi

• Xôi không ăn hết có thể bọc kín lại, để trong ngăn mát tủ lạnh bảo quản được khoảng 1 tuần. Khi ăn lấy ra hấp lại hoặc quay bằng lò vi sóng là xôi khúc nóng dẻo như khi vừa nấu.

Mẹo nấu xôi mềm và dẻo:

• Hấp xôi bằng xửng hấp sẽ giúp xôi dẻo mềm và thơm ngon hơn.

• Cho một ít muối khi ngâm đậu xanh sẽ giúp khử mùi và món xôi sẽ có vị đậm đà.

• Gói xôi khúc trong lá chuối sẽ mang lại hương vị truyền thống.

• Xôi khúc chấm với muối mè đậu phộng cũng là món ăn khoái khẩu của nhiều người.

Gói xôi trong lá chuối rồi hấp lại càng thơm. Ảnh: Internet

Mỗi phần bánh sẽ được gói trong những tấm lá chuối thơm dậy mùi gạo nếp. Khi ăn, ta cảm nhận được xôi mềm dẻo, có mùi thơm đậm đà của rau khúc hòa quyện cùng độ bùi bở nhân đậu xanh, béo ngậy của thịt lợn và mùi thơm hành, hạt tiêu.

Nếu bạn muốn chuẩn bị cho gia đình mình một bữa ăn sáng ngon, đầy đủ chất mà không tốn quá nhiều thời gian, hãy vào bếp và thử ngay cách làm xôi khúc thơm ngon, đơn giản. Chúc các bạn thực hiện thành công.